گلایفوزیت (Glyphosate) یک علف کش است که بر روی برگ گیاهان استفاده می شود و علف های هرز پهن برگ و علف های هرزی که با محصولات زراعی رقابت می کنند را از بین ببرد. گلایفوزیت برای اولین بار جهت استفاده در ایالات متحده در سال ۱۹۷۴ ثبت شد و آن را در کشاورزی و جنگلداری ، چمنزارها و باغها و برای علفهای هرز در مناطق صنعتی و مسکونی استفاده می کنند.

گلایفوزیت با نام تجاری رانداپ (Roundup)  به اشکال مختلفی از جمله اسید و چندین نمک وجود دارد که به صورت جامد یا مایع به رنگ کهربایی عرضه می شوند. بیش از ۷۵۰ محصول حاوی گلیفوسات وجود دارد که برخی از آنها گیاهان آبزی را نیز کنترل می کنند . نمک سدیم رانداپ برای تنظیم رشد گیاه و رسیدن محصولات خاص استفاده می شود. برای کسب آگاهی بیشتر در مورد این علف کش با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

مکانیسم اثر گلایفوزیت

این ترکیب طیف وسیعی از علف های هرز را هدف قرار می دهد و در تولید میوه ، سبزیجات ، آجیل و محصولات مزرعه مقاوم به گلیفوزات مانند ذرت و سویا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این علف کش در مدیریت علف های هرز مهاجم و مضر مؤثر است. علاوه بر این ، تجزیه گلیفوزات در محیط زیست می تواند فرسایش خاک را کاهش دهد و برای مدیریت یکپارچه آفات مفید است.

گلیفوزات یک علف کش غیر انتخابی است  به این معنی که بیشتر علف های هرز را از بین می برد. این ماده از ساخت پروتئین های خاص برای رشد گیاه جلوگیری می کند. گلایفوزات یک مسیر آنزیمی خاص به نام مسیر اسید شایکیمیک shikimic را متوقف می کند که برای گیاهان و برخی میکروارگانیسم ها ضروری است.

روش استفاده از علف کش گلایفوزیت

این علف کش توسط برگ و ساقه سبز گیاهان جذب شده و از طریق سیمپلاست و آپو پلاست به بخش های مختلف گیاه منتقل می شود. برای کنترل علف­های باریک برگ چند ساله باید زمانی از این سم استفاده کنید که حداقل در مرحله ۴ تا ۵ برگی بوده و ارتفاع آن­ها حداقل به ۱۰ سانتی­متر برسد.

بهترین زمان استفاده برای از بین بردن علف های هرز پهن برگ­  چندساله، نزدیک مرحله گلدهی است که قندها به سمت ریشه حرکت می کنند.

مصرف گلایفوزیت به این شکل است که  ۲۴ ساعت تا ۱۴ روز قبل از کاشت، به صورت پیش رویش در محصولات پائیزه و غلات بهاره مورد استفاده قرار می گیرد. این سم برای چغندر­قند، نخود، شلغم، پیاز و تره فرنگی تا ۷۲ ساعت قبل از کشت نیز موثر خواهد بود. استفاده از این علف کش در کشت­ غلاتی مانند گندم و جو توصیه نمی­ شود.

چگونه ممکن است در معرض گلایفوزیت قرار بگیریم؟

شما می توانید با استفاده از گلیفوزات در معرض این سم قرار بگیرید. به عنوان مثال عدم شستشوی دستها پس از استفاده می تواند باعث بلع مقداری از این سم شود. همچنین ممکن است در صورت لمس گیاهانی که هنوز پس از اسپری مرطوب هستند این سم وارد بدن شما شود. گلیفوزات پس از سم پاشی خیلی کم تبخیر می شود.

در انسان ، گلیفوزات یا رانداپ به راحتی از پوست عبور نمی کند. ولی پس از جذب یا بلع نسبتاً سریع در بدن پخش می شود. بیشتر این سم  بدون تغییر از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود.

عوارض علف کش گلایفوزیت برای انسان و حیوان

گلایفوزیت خالص سمیت کمی دارد اما این محصولات معمولاً حاوی ترکیبات دیگری هستند که به نفوذ  گلیفوزات به گیاهان کمک می کند. سایر مواد موجود در محصول می توانند باعث سمی تر شدن آن شوند. محصولات حاوی این سم ممکن است باعث سوزش چشم یا پوست شوند.

افرادی که محصولات حاوی گلیفوزات را هنگام اسپری استنشاق می کنند در بینی و گلو خود احساس تحریک خواهند داشت. بلع این محصولات می تواند باعث افزایش بزاق ، سوزش دهان و گلو ، حالت تهوع ، استفراغ و اسهال شود. مرگ و میر در موارد بلع عمدی گزارش شده است.

حیوانات خانگی ممکن است در صورت لمس یا خوردن گیاهانی که سم حاصل از اسپری روی آنها وجود دارد ، در معرض خطر قرار بگیرند و عوارضی مانند استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی یا خواب آلودگی نشان دهند.

سرنوشت گلایفوزیت در محیط زیست

Glyphosate به شدت روی مواد معدنی خاک رسوب می کند  و به استثنای حمل و نقل تسهیل شده با کلوئید ، انتظار می رود باقیمانده محلول آن در آب های آزاد تحرک کمی داشته باشد. بنابراین ، میزان آلودگی آبهای زیر زمینی و سطحی نسبتاً محدود در نظر گرفته شده است.

این علف کش به آسانی توسط میکروب های خاک به اسید آمینومتیل فسفونیک (AMPA) تجزیه می شود که مانند گلیفوزات به شدت جذب مواد جامد خاک می شود و از این رو بعید است که به آب های زیرزمینی نشت کند.

گلیفوزات به دلیل الگوهای مصرف آبزیان و از طریق فرسایش ، احتمال آلودگی آب های سطحی را دارد ، زیرا به ذرات کلوئیدی معلق خاک در رواناب جذب می شود. شناسایی این سم در آبهای سطحی به ویژه پایین دست مصارف کشاورزی توسط محققان به صورت گسترده و مکرر گزارش شده است.

بهتر است بدانید:

مکانیسم جذب گلایفوزیت در خاک شبیه به کود های فسفات است و البته وجود آنها می تواند جذب این علف کش را کاهش دهد. کود های فسفات در شرایط بی هوازی از رسوبات به داخل آب راه پیدا می کنند که انتشار مشابهی می تواند برای گلیفوزات نیز رخ دهد ، اگرچه تأثیر قابل توجهی از انتشار گلیفوزات از رسوبات مشخص نشده است.

شستشوی محدود این سم بعد از بارندگی شدید می تواند رخ دهد. اگر گلیفوزات به آب های سطحی برسد ، به راحتی توسط آب یا نور خورشید تجزیه نمی شود.

نیمه عمر گلایفوزیت در خاک بین ۲ تا ۱۹۷ روز و بطور متوسط ۴۷  روز است. شرایط خاک و آب و هوا بر پایداری این سم  در خاک تأثیر می گذارد. نیمه عمر آن در آب از چند تا ۹۱ روز متغیر است. AMPA در خاک جنگلی سوئد تا دو سال پس از استفاده از گلیفوزات یافت شده است.

گلیفوزات به طور کلی در آب نسبت به خاک پایدارتر است و با دوام ۱۲ تا ۶۰ روزه در استخرهای کانادایی مشاهده شده است اگرچه ماندگاری بیش از یک سال در رسوبات استخرهای آمریکا ثبت شده است.

گلیفوزات خالص سمیت کمی برای ماهی و حیوانات وحشی دارد اما برخی از محصولات حاوی آن ممکن است به دلیل سایر مواد موجود در آنها سمی باشند. این علف کش ممکن است به طور غیرمستقیم روی ماهی و حیات وحش تأثیر بگذارد زیرا کشتن گیاهان زیستگاه حیوانات را تغییر می دهد